روابط خارجی هخامنشیان با دولت های همسایه از دوران کوروش (559-530 ق م) تا پایان شاهنشاهی اردشیر اول (465-425 ق .م)

چکیده در این نگارش به بررسی روابط خارجی هخامنشیان با دولت های همسایه از زمان کوروش کبیر تا پایان شاهنشاهی اردشیر اول پرداخته شده است. آنچه بیش از هر چیز شگفتی مورخان را در مورد این روابط برانگیخته است چگونگی مقاومت و پیروزی یونانیان بر این امپراطوری بزرگ و قدرتمند است. هدف از این نگارش شناخت زوایای مختلف این روابط در زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی و نظامی بوده است. با توجه به شکل گیری امپراطوری هخامنشی توسط کوروش، یونانیان از تماس با ایرانیان خودداری می ورزیدند در نهایت با تسخیر سارد به دست کوروش، تقابل بین این دو دولت خارج از تصور نبود. کوروش توانست با زیرکی خود و فرستادگانش دولت های دست نشانده یونان را به تبعیت خود در آورد. کمبوجیه ارتباط چندانی با یونانیان برقرار نکرد فقط در مورد حمله به آفریقا، شاه هخامنشی از یونانیان به عنوان مزدور در ارتش خود استفاده کرد. داریوش بزرگ توانست خود را به قلب اروپا برساند و تا جایی پیش رفت که دیگر هیچ یک از شاهان ایران نتوانستند به آنجا برسند، او از نیروی اقتصادی و نظامی خود در جهت پیش برد اهداف خود استفاده کرد. جانشین او خشایارشا نیز از سیاست نظامی در قبال یونان استفاده کرد، که در نهایت طی چندین جنگ انجام شده با شکست مواجه گردید و تا زمانی هر چند کوتاه روابط بین ایران و یونان بسیار محدود گردید. با روی کار آمدن اردشیر اول ، اتحادیه دلس به رهبری آتن که خطر حضور نظامی ایران را هیچگاه فراموش نکرده بود اقدام به تهاجمات نظامی علیه امپراتوری هخامنشی کرد اما استراتژی اردشیر اول نه تنها این خطر را دفع نمود بلکه عامل ایجاد جنگهای خانگی خانمان سوز در یونان شد (جنگهای پلوپونزی). اردشیر به فراست دریافته بود که از طریق نظامی نمی تواند بر یونانیان فائق آید، بنابراین شیوه و سیاست جدیدی را برای مقابله با یونانیان در نظر گرفت (طلا و دیپلماسی). او در پیروی از این سیاست با انعقاد صلح کالیاس و القای این نکته که خطر نظامی ایران هیچگاه یونان را تهدید نمی کند عاملی منجر به شعله ور شدن آتش اختلافات دو رقیب سنتی (آتن و اسپارت) و آغاز جنگهای پلوپونزی شد و از این طریق نه تنها توانست موقعیت از دست رفته پارس را بازیابد بلکه کار تا بدانجا پیش رفت که حکمیت در این اختلافات به ایران واگذار شد که این امر نشانه موفقیت سیاست و استراتژی اردشیر در قبال یونان می باشد.